ปัญหา!! คุณแม่ให้นมที่พบบ่อย
เต้านมคัดตึง (breast engorgement)
- เต้านมคัดตึงและปวดมาก มักเกิดหลังจากคลอดบุตรในช่วงแรก มีอาการเต้านมแข็งทั้งเต้า ร่วมกับน้ำนมไหลออกน้อย เป็นพร้อมกัน 2 ข้าง เกิดจากการสร้างน้ำนมจนเต็มเต้านม แต่ไม่สามารถระบายออกได้
- คลำพบก้อนที่เต้านม กดเจ็บผิวหนังเหนือก้อนแดง ไม่มีไข้ อาจมีจุดขาว (white dot) ที่หัวนมร่วมด้วย
- คลำพบก้อนบวม แดง ร้อน จับแล้วเจ็บปวดมาก มีไข้สูง (อุณหภูมิสูงกว่า 38.5 องศาเซลเซียส) อาจมีอาการหนาวสั่นร่วมด้วย
- เกิดจากเต้านมคัดและอักเสบที่ไม่ได้รับการระบายออก ปล่อยไว้จนกลายเป็นหนอง สังเกตเห็นก้อนฝีชัดเจน ปวดมาก มีไข้ ต้องรีบพบแพทย์เพื่อระบายหนองออก
วิธีการนวดเปิดท่อน้ำนม และอัลตราซาวด์โดยนักกายภาพบำบัด
1.ประคบอุ่นด้วยแผ่นประคบร้อน (hot pack)
2.อัลตราซาวด์เปิดท่อน้ำนม*
3.นวดเปิดท่อน้ำนมอย่างนุ่มนวล
เพื่อกระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของระบบน้ำนม และระบบน้ำเหลืองที่เหมาะสม ให้น้ำนมมีทางออก ขณะที่นวดจะมีความรู้สึกที่ผ่อนคลาย
*การทำอัลตราซาวด์ทางกายภาพบำบัดคือการนำคลื่นเสียงมาใช้ในรูปแบบความร้อนลึก ซึ่งความร้อนจะลงได้ลึกกว่าการใช้แผ่นประคบร้อน
การดูแลตนเองเบื้องต้นสำหรับภาวะเต้านมคัดตึง
1. ประคบอุ่น ประมาณ20นาที
2. นวดเต้านมด้วยตนเอง
3. ให้ลูกดูดนมหรือปั๊มนมให้ตรงเวลา (ทุก2-3ชม.)
วิธีนวดลดการคัดตึงของลานนม
1. ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้วางขนาบหัวนม (รูปที่ 1) กดลานนม ค้างไว้ 30 วินาที (รูปที่ 2) จนรู้สึกตึงใต้ผิวแต่ไม่เจ็บทำในทิศทางบนล่างและซ้ายขวา ทำซ้ำ 5 รอบ
2. กดแล้วยืดผิวของลานนม ออกด้านข้าง ทำซ้ำ 5 รอบ
3. กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมใหญ่ ทำซ้ำ 5 รอบ
4. กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมเล็ก ทำซ้ำ 5 รอบ
5. กระตุ้นการไหลเวียนน้ำนมโดยการปั่นจี๊ด* ทำ 1-2 นาที
6.เมื่อลานนมนิ่มลงแล้ว ให้ทารกดูดหรือใช้มือบีบเพื่อระบายน้ำนม *การปั่นจี๊ด คือวิธีการกระตุ้นการไหลของน้ำนมโดยการใช้ปลายนิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้คลึงหัวนมเหมือนปั้นแป้งเป็นรูปวงกลม ประมาณ 1-2 นาที
วิธีนวดลดการคัดตึงของเต้านม
1. ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้วางขนาบหัวนม (รูปที่ 1) กดลานนม ค้างไว้ 30 วินาที (รูปที่ 2) จนรู้สึกตึงใต้ผิวแต่ไม่เจ็บทำในทิศทางบนล่างและซ้ายขวา ทำซ้ำ 5 รอบ
2. กดแล้วยืดผิวของลานนม ออกด้านข้าง ทำซ้ำ 5 รอบ
3. กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมเล็ก ทำซ้ำ 5 รอบ
4. กระตุ้นการไหลเวียนน้ำนมโดยการปั่นจี๊ด* ทำ 1-2 นาที
ขอบคุณข้อมูลจากโรงพยาบาลนนทเวช https://www.nonthavej.co.th/Breast-duct-massage-and-ultrasound-1.php
